| 
| Odsłony: 9862
Agnieszka Heczko
Studia Podyplomowe Filozoficzno-Etyczne
rok II (2012)
Dydaktyka Filozofii
KONSPEKT LEKCJI
Przedmiot: Filozofia
Grupa edukacyjna: Klasa III liceum
Przewidziany czas realizacji: 2 lekcje (90 minut)
I. Treść programowa (cytat):
A) Uczeń rozpoznaje i rozumie problemy (pytania) filozoficzne; rozumie filozoficzne rozwiązania tych problemów i wspierające je argumenty;
B) Uczeń formułuje podstawowe pytania (problemy) oraz tezy filozoficzne prawidłowo.
rekonstruuje poznane argumenty; porównuje różne rozwiązania tego samego problemu; jasno prezentuje własne stanowisko w dyskusji, popiera je rzetelną argumentacją oraz przykładami; prawidłowo posługuje się pojęciami filozoficznymi; stosuje argumentację filozoficzną do rozpatrywania problemów życia codziennego i społecznego.
C) Analiza i interpretacja tekstów filozoficznych. Uczeń rekonstruuje problemy (pytania) zawarte w tekście filozoficznym lub takie, na które tekst stanowi odpowiedź.
Motto: „Nie potrafimy określić chwili, w której człowiek zaczął odczuwać potrzebę myślenia” (Hannah Arendt)
II. Temat: Myślenie – dobrodziejstwo czy zagrożenie?
III. Cele:
A) Ogólne:
- Interpretuje fragment tekstu filozoficznego;
- Odkrywa niejasności, sprzeczności i kontrowersje w wyjaśnianiu zjawiska;
- Konstruuje własne wyjaśnienia, podaje logiczne i trafne uzasadnienia, formułuje poprawne wnioski, uogólnienia.
B) Operacyjne:
Wiadomości
- Identyfikuje przedmiot rozważań;
- Wykazuje znaczenie przedmiotu rozważań jako fenomenu, który konstytuuje filozofię;
- Wyjaśnia metafory (lub alegorie, analogie, porównania) w tekście odnoszące się do przedmiotu rozważań – ‘myślenia’;
- Odróżnia filozoficzność zawartej w tekście problematyki od jej ujęć naukowych lub pozanaukowych.
Umiejętności
- Analizuje naturę myślenia filozoficznego;
- Dowodzi, na czym polega niebezpieczeństwo myślenia krytycznego;
- Omawia nihilizm i dogmatyzm jako postawy ‘niemyślenia’;
- Problematyzuje bezrefleksyjność przywołując przykłady z życia społecznego;
- Formułuje własne stanowisko w kwestii pożyteczności myślenia;
- Przeprowadza namysł nad omawianym problemem poprzez próbę jego treściwego i trafnego skonkludowania.
IV. Metody dydaktyczne:
A) Praca za tekstem
B) Dyskusja (nieformalna), heureza
C) Dyskusja sokratejska
D) Debata za i przeciw
V. Formy organizacyjne: praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa
VI. Przebieg lekcji:
A) Faza wstępna (6 minut):
1) Czynności organizacyjne
2) Zorientowanie na cel
Zadaniem domowym było przeczytanie fragmentu eseju H. Arendt Myślenie.
- Czy myśleliście kiedyś o myśleniu?
B) Faza właściwa (70 minut):
1) Określenie tematu i specyfiki podjętej problematyki. Heureza
- Czym różni się podejście autorki do tematu ‘myślenia’ od jego ujęć naukowych, względnie pozanaukowych?
- Gdzie(na jakiej płaszczyźnie) dzisiaj stawiamy pytanie o myślenie w takim ujęciu?
2) Uznanie istotności podjętej przez autorkę problematyki. Dyskusja
- Jakie znaczenie dla filozofii ma ta problematyka?
3) Rozpoznanie metafor, którymi autorka określa zjawisko myślenia. Praca z tekstem
- Przeczytaj tekst i podkreśl metafory (lub alegorie, analogie, porównania) odnoszące się do ‘myślenia’.
postawa Sokratesa, ‘giez’, ‘akuszerka’, ‘drętwa’, ”Wiatry same są niewidzialne, lecz to, co czynią, jest dla nas widzialne i mamy uczucie, że się do nich zbliżamy”, „myśl szybka jak wiatr”, „wicher myśli”, „Sokrates całe życie, nawet za cenę śmierci, nie czynił nic innego, jak tylko stawał w tym przeciągu i w nim trwał. Dlatego jest najczystszym myślicielem Zachodu. Dlatego nic nie napisał”.
4) Zrozumienie ukrytych znaczeń, wyjaśnienie niejasności. Dyskusja sokratejska + Praca z tekstem
- Zdefiniuj poszczególne słowa-klucze, wskaż ich cechy charakterystyczne podane w tekście lub przywołaj własne skojarzenia.
- Jak rozumiesz poszczególne określenia, metafory, alegorie, porównania?
Sokrates (postawa) – niczego nie naucza, nie jest sofistą, niczego nie napisał, stał w przeciągu i w nim trwał, refleksje uznał za dobrodziejstwo
Giez - giez – budzi z uśpienia, natrętny;
Akuszerka - pomaga w rodzeniu, asystuje, sama będąc bezpłodną;
Drętwa – ryba, wytwarza impulsy elektryczne; paraliżuje, obezwładnia;
Wiatr – żywioł; niewidzialny, ma widzialne skutki;, szybki; jest błogosławieństwem lub karą;, nagły; niszczy; wyrywa ze snu; przywołuje do życia.
5) Dotarcie do sensu metafor. Dyskusja sokratejska +Praca z tekstem
- Znajdź czasowniki (lub wyrażenia czasownikowe) które określają myślenie, do jakich stanów umysłu się odnoszą?
‘budzi’, ‘wyrywa ze snu’, ‘przejmuje grozą’, ‘obezwładnia’, ‘niszczy’, ‘wyzwolić’, ‘odmrozić’, ‘przywołuje do życia’, ‘trzyma organizm w napięciu’, ‘powoduje uczucie niepewności’
‘paraliż’, ‘pobudzenie’
- Wykaż związek tych metafor z myśleniem, jakie są podobieństwa?
Sokrates ograniczał się do słowa mówionego, bo pisanie 'usidla' wiatr. Myślenie wyrażone w piśmie staje się suchym zapisem, dekretem, a w najlepszym razie literaturą. Traci właściwy sobie impet, który może funkcjonować w dyskursie.
Myślenie jest nieuchwytne (niewidzialny 'wiatr myśli'), ale jego skutki są widoczne w pojęciach, wartościach i postawach. Myślenie ma charakter dynamiczny, jest żywiołem, który działa destrukcyjnie na ustalone kryteria, schematy, zwyczaje i reguły postępowania; 'podmywa’ je i koroduje. W jego naturze leży bowiem ożywianie tego, co zostało unieruchomione przez język pisany. Reguły, którymi posługujemy w życiu codziennym okazują się mało odporne wobec naporu myślenia.
Myślenie - tak jak giez - może pobudzać, czyli wyzwalać z tego, co sztywne, zamrożone ( definicje, doktryny, pojęcia), poddawać w ciągłą wątpliwość dotychczasowe schematy myślenia, ale zarazem - tak jak drętwa- obezwładniać, powodować paraliż: szok spowodowany zdziwieniem i niepewnością wobec reguł uważanych wcześniej za niewątpliwe.
- Na czym polegała postawa Sokratesa?
Sokrates –nie zalicza się do grona filozofów –sofistów, ze względu na swoją postawę. Polegała ona głównie na pobudzaniu(giez)i nakłanianiu, wspomaganiu(akuszerka )uczniów oraz słuchaczy do wysiłku myślenia, które jest procesem otwartym. Można by powiedzieć, że Sokratesowi zależało, aby człowiek dokonywał świadomie swoich wyborów; czyli aby nie żył 'bezmyślnie’ akceptując bezrefleksyjnie zastany porządek w szerokim tego słowa znaczeniu. W procesie myślenia nie ma jednak nic pewnego poza wątpliwościami.
6) Określenie „skutków” myślenia. Dyskusja
- Na czym polega niebezpieczeństwo tego rodzaju myślenia?
- Czy myślenie prowadzi do mądrości?
7) Nihilizm i dogmatyzm jako postawy ‘niemyślenia’.
- Co oznaczają te pojęcia?
- W jakiej relacji względem pozostają względem siebie i względem myślenia?
8) Analiza bezrefleksyjności i jej przejawów w życiu społecznym.
- Na czym polega niebezpieczeństwo ‘niemyślenia’?
9) Szukanie własnego stanowiska. Debata za i przeciw
- Jakie jest twoje zdanie w świetle rozważań Arendt, czy myślenie ma konstruktywny wpływ czy destrukcyjny na postawy ludzkie? Czy myślenie jest pożyteczne?
C) Rekapitulacja: 14 minut
1) Jakie znaczenie ma ta problematyka dla życia indywidualnego i zbiorowości?
2) Czy myślenie (stanie w ‘przeciągu’) ma w ogóle rację bytu w dzisiejszym świecie?
3) Czy autorka rozstrzyga problem przydatności myślenia?
4) Określenie właściwości tekstu, które konstytuują jego filozoficzność.
D) Zadanie pracy domowej:
Spośród poniższych cytatów o myśleniu wybierz ten, który – twoim zdaniem – najbardziej trafnie podsumowuje nasze rozważania i przygotuj zwięzłą wypowiedź uzasadniającą twój wybór.
„Kiedy myślę i nic nie wymyślę, to sobie myślę, po co ja tyle myślałem, żeby nic nie wymyślić. Przecież mogłem nic nie myśleć i tyle samo bym wymyślił.” ks. Jan Twardowski
„Pisanie nie oznacza myślenia; to przedrzeźnianie albo co najwyżej imitacja myśli”. Emil Cioran
„Wszystko, jeśli dobrze pomyśleć, daje do myślenia”. Friedrich W. Nietzsche
„Nie wpajajcie [dzieciom] martwej wiedzy, ale dawajcie pewien styl myślenia, który pozwoli ująć istotę rzeczy”. Antoine de Saint-Exupery
„Wielu ludziom wydaje się, że myślą, podczas gdy zmieniają jedynie przesądy”. William James
„Bezużyteczną rzeczą jest uczyć się, lecz nie myśleć, a niebezpieczną myśleć, a nie uczyć się niczego.” [Przysłowie chińskie]
„Jestem filozofem-wyjcem. Moje myśli, jeśli je w ogóle mam, ujadają; niczego nie tłumaczą, eksplodują”. Emil Cioran
„Puenta jest śmiercią myśli”. Emil Cioran
„Ale czym innym są myśl, czyn i obraz czynu. Między nimi nie obraca się koło przyczyny”. F. Nietzsche
„To, co jest wytworzone z formy czystej myśli, a nie mocą autorytetu, tylko to należy do filozofii”. G.W.F.Hegel
Category: